Η Στοματοπροσωπική Μυολογία, ή μυολειτουργική θεραπεία, αφορά την θεραπεία μίας ανισορροπίας στοματοπροσωπικών μυών, λανθασμένο τρόπο κατάποσης, μυϊκή δυσλειτουργία ΚΓΔ και/ή την εξάλειψη του βρυγμού, ή παραλειτουργικών στοματικών έξεων. Οι κύριοι μύες που αφορούν το στοματοπροσωπικό μυολόγο είναι ο μετωπιαίος, ο μασητήρας, ο έσω κι έξω πτερυγοειδής, ο βυκανητής, ο ωτιαίος και ο κροταφίτης.
Η στοματοπροσωπική μυολειτουργική θεραπεία αποτελεί μία μορφή στοματοπροσωπικής φυσικοθεραπείας. Περιλαμβάνει ασκήσεις και διέγερση σχεδιασμένες για αναστολή παραλειτουργικών έξεων και/ή ενδυνάμωση της κατάλληλης μυϊκής λειτουργίας.
Η θέση ανάπαυσης της γλώσσας, των γνάθων και των χειλέων είναι πολύ σημαντικές για τη φυσιολογική ανάπτυξη του στόματος. Όταν η γλώσσα αναπαύεται μεταξύ των οπισθίων δοντιών, μπορεί να μην ανατείλουν πλήρως, με συνέπεια εικόνα ανοικτής δήξης. Αν η γλώσσα σε θέση ανάπαυσης έρχεται σε επαφή με τα άνω πρόσθια δόντια, ειδικά αν το άνω χείλος είναι κοντό ή αδύναμο, τα δόντια μπορεί να εμφανίζουν έντονη χειλική απόκλιση. Όταν τα χείλη δε βρίσκονται σε κλειστή θέση ανάπαυσης, η αύξηση και ανάπτυξη του στόματος μπορεί να επηρεαστεί μη αντιστρεπτά.
Έντονες έξεις που δε σχετίζονται με τη μάσηση ή την ομιλία, όπως βρυγμός, θηλασμός αντίχειρα ή δείκτη και δάγκωμα νυχιών, μπορεί επίσης να επηρεάσουν την κατάσταση των δοντιών και την υγεία και τη λειτουργικότητα του στόματος, ειδικά των γνάθων. Όταν οποιαδήποτε στοματική έξη πραγματοποιείται σε έντονο βαθμό, διάρκεια και συχνότητα, οι φορτίσεις μπορεί να επηρεάσουν σημαντικά τη φυσιολογική εμφάνιση του προσώπου και τη στοματοπροσωπική υγεία και λειτουργικότητα.
Μία από τις συχνότερες διαταραχές, η προώθηση της γλώσσας, αφορά ένα σχήμα κατάποσης όπου η γλώσσα πιέζει μπροστά και/ή πλευρικά έναντι ή μεταξύ των δοντιών κατά την κατάποση. Η κατάποση πραγματοποιείται εκατοντάδες φορές κάθε ημέρα με ελάχιστη έως καθόλου συνειδητή σκέψη. Όταν η γλώσσα πιέζει έναντι ή μεταξύ των δοντιών κατά την κατάποση, η πίεση μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την θέση των δοντιών ,την οστική ανάπτυξη, την κατάσταση των μαλακών ιστών και τη λειτουργία του στόματος.
Ορισμένα από τα συμπτώματα που αναπτύσσονται με την προώθηση της γλώσσας είναι τα εξής:
- αεροφαγία
- δυσκολία κατάποσης χαπιών ή στερεών τροφών
- αδυναμία χρήσης οδοντοστοιχιών.
- επίδραση στη μορφολογία της σκληρής υπερώας από θηλασμό δακτύλου
- χρόνια στοματική αναπνοή
- συνεχιζόμενη ρινική συμφόρηση
- πόνο και ανισορροπία στοματοπροσωπικών μυών
- χρόνιοι πονοκέφαλοι ή σπασμοί και πόνο στο πρόσωπο.
Άλλοι τύποι ασθενών με τους οποίους ασχολείται ο στοματοπροσωπικός μυολόγος περιλαμβάνουν άτομα με τα εξής συμπτώματα:
- υψηλή θολωτή υπερώα
- αδύναμη δομή χειλέων
- γκριμάτσες κατά την κατάποση
- αγκυλωμένος γλωσσικός χαλινός
- προώθηση της γλώσσας σε ανάπαυση
- έντονη ανάπτυξη του γενειακού μυός
- άπνοια ύπνου
Οι λοιμώξεις του αναπνευστικού και οι αποφράξεις συχνά αναγνωρίζονται ως αίτια στοματικοπροσωπικών μυολειτουργικών διαταραχών, ειδικά όταν αυτά τα προβλήματα προκαλούν την ανάπαυση του στόματος σε ανοικτή θέση. Ο μειωμένος στοματικός μυϊκός τόνος ή η κακή θέση των στοματοπροσωπικών μυών φαίνεται πως επηρεάζουν αρνητικά το αναπτυσσόμενο στόμα και τους προσωπικούς ιστούς.
Ο δακτυλικός θηλασμός μπορεί να προκαλέσει ανώμαλη διαμόρφωση των στοματικών ιστών. Ορισμένες φορές η λανθασμένη άρθρωση κατά την ομιλία μπορεί να υποδεικνύει νευρολογικές ή φυσιολογικές διαταραχές. Συχνά είναι δύσκολο να προσδιοριστεί γιατί μία στοματοπροσωπική μυολειτουργική διαταραχή εμφανίζεται επειδή η συμπεριφορά μπορεί να είναι το αποτέλεσμα ερεθισμάτων που δεν είναι πλέον ορατά.
Ανεξάρτητα από την αιτία, μόλις εμφανιστούν διάφορες έξεις, τείνουν να συνεχίζονται μέχρι κάποιο εξωτερικό ερέθισμα ή θεραπεία τροποποιήσει επαρκώς την εκδήλωσή τους ώστε να μπορεί να διαμορφωθεί μία πιο υγιής στοματική συνήθεια. Ορισμένες φορές οι αλλαγές που προκαλούνται από έναν ορθοδοντικό μπορεί να οδηγήσουν σε βελτιωμένη στοματική λειτουργία.
Ωστόσο, η στοματοπροσωπική μυολειτουργική θεραπεία μπορεί να είναι απαραίτητη όταν υπάρχουν ενδείξεις πως η οδοντιατρική θεραπεία ή μόνο η ορθοδοντική παρέμβαση μπορεί να μην επιφέρουν τις επιθυμητές αλλαγές στη στοματική συνήθεια. Ανεπιθύμητες έξεις μπορεί συχνά να συνδυάζονται με οδοντιατρική ή ορθοδοντική θεραπεία και τη σταθερότητα της στοματικής περιοχής.
Η στοματοπροσωπική μυολειτουργική θεραπεία είναι μία δομημένη, εξατομικευμένη θεραπεία για αποκατάσταση της φυσιολογικής στοματικής λειτουργίας. Αφορά την αναστολή λανθασμένων μυϊκών κινήσεων και ανάπτυξη φυσιολογικών, εύκολων λειτουργιών της θέσης ανάπαυσης του στόματος, σωστή κατάποση και άρθρωση κατά την ομιλία. Η θεραπεία μπορεί να περιλαμβάνει ορισμένα ή και όλα από τα ακόλουθα:
- εξάλειψη παραλειτουργικών έξεων.
- μείωση περιττής τάσης και πίεσης στους μύες του προσώπου και του στόματος
- ενδυνάμωση των μυών που δεν υποστηρίζουν επαρκώς τη φυσιολογική λειτουργία
- ανάπτυξη φυσικών θέσεων ανάπαυσης της γλώσσας, των χειλέων, των γνάθων και των μυών του προσώπου.
- διαμόρφωση φυσιολογικής σύγκλεισης, μάσησης και κατάποσης.
Η διάρκεια της θεραπείας εξαρτάται από τη βαρύτητα και τη φύση της διαταραχής. Στις περισσότερες περιπτώσεις, η θεραπεία είναι μία βραχυπρόθεσμη διαδικασία με την ενεργό φάση της να διαρκεί 3-6 μήνες. Μπορεί να απαιτούνται επανέλεγχοι με μειωμένη συχνότητα σε μία περίοδο 6-12 μηνών.
Οι θεράποντες λαμβάνουν εξειδικευμένη εκπαίδευση για αξιολόγηση και θεραπεία διαφόρων στοματοπροσωπικών διαταραχών. Πολλοί οδοντίατροι διαθέτουν επιπρόσθετη εκπαίδευση στην παθολογία της ομιλίας, την οδοντική υγιεινή ή άλλο επιστημονικό πεδίο στον τομέα της Υγείας. Οι περισσότεροι αποτελούν μέλη του Διεθνούς Οργανισμού Στοματοπροσωπικής Μυολογίας (ΙΑΟΜ).
Ο ΙΑΟΜ ρυθμίζει την κλινική εφαρμογή της Στοματοπροσωπικής Μυολογίας, τη διανομή του εκπαιδευτικού υλικού και παρακολουθεί τη διαδικασία πιστοποίησης για κάθε Στοματοπροσωπικό Μυολόγο. Η πιστοποίηση δεν απαιτείται για την κλινική πράξη, ωστόσο, είναι προτεινόμενη.