Γράφει η  Δρ. Βασιλείου Αναστασία,
DMD ΜΥΟΛΟΓΟΣ – ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΟΣ

Η αναπνοή συνοδεύει κάθε λειτουργία της ζωής μας, καθώς ακολουθεί το ρυθμό των σκέψεών μας, διαμορφώνεται με την ένταση των συναισθημάτων μας, τη φυσική προσπάθεια, συνδέοντας κάθε ιστό του σώματος, ακόμα και τα ζωτικά μας όργανα και κέντρα.

Το εύρος της αναπνοής ενός ανθρώπου αντιστοιχεί στο βαθμό της υπευθυνότητας του και καθορίζει όλα όσα μπορεί να κατέχει και να κάνει. Κάθε παρεμπόδιση ή δυσκολία στην αναπνοή, (π.χ. ροχαλητό), προκαλεί δεκάδες προβλήματα στα οποία εμείς αρχικά μόνο το σύμπτωμα μπορούμε να εντοπίσουμε. Αφήνοντας το πρόβλημα άλυτο ερχόμαστε αντιμέτωποι με χρόνιες παθήσεις ή και οξύς καταστάσεις της υγείας.

 

ΣΥΜΠΤΩΜΑ:  

Διογκωμένα κρεατάκια, αμυγδαλές, ψηλός ουρανίσκος, στραβά δόντια, στραβό διάφραγμα μύτης,  είναι μερικά μόνο από τα συμπτώματα της στοματικής αναπνοής που εμφανίζονται στη Μυοσκελετική μορφολογία – γεωμετρία, τα οποία μπορώ να επισημάνω από την δική μου οπτική γωνία με βάση την εξειδίκευση που ακολούθησα.

 

ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΑΙΤΙΑ:

Η αιτία είναι η στοματική αναπνοή. Η στοματική αναπνοή προκαλεί εκβλαστήσεις (διογκωμένα κρεατάκια), διογκωμένες αμυγδαλές, υψηλή υπερόα (ψηλός ουρανίσκος), στενά οδοντικά τόξα, που έχουν ως αποτέλεσμα στραβά δόντια.

 

 

Η ΣΧΕΣΗ ΠΟΥ ΕΧΕΙ ΤΟ ΡΟΧΑΛΗΤΟ, ΤΟ ΤΡΙΞΙΜΟ ΤΩΝ ΔΟΝΤΙΩΝ ΜΕ ΤΗΝ ΑΝΑΠΝΟΗ
ΚΑΙ Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥΣ ΣΤΟΝ ΕΓΚΕΦΑΛΟ:  

Το ροχαλητό στην παιδική ηλικία είναι -παρά τις περί του αντιθέτου αντιλήψεις- συχνό φαινόμενο και απασχολεί χιλιάδες παιδιά σε ολόκληρο τον κόσμο.

Αλλά δυστυχώς συχνό επίσης είναι το φαινόμενο να μην παρατηρείται έγκαιρα από το οικογενειακό περιβάλλον (οπότε μοιραία το παιδί θα καταλήξει ένας ενήλικας με άπνοια), αλλά ούτε και οι παιδίατροι έχουν αναπτύξει τις δεξιότητες που απαιτούνται για να το αναγνωρίσουν ή να το αντιμετωπίσουν. Βεβαίως, αναγνωρίζουν τα συμπτώματα: “κρεατάκια”, “αμυγδαλές”, αλλεργική ρινίτιδα, άσθμα, στραβά δόντια, κύφωση και επεμβαίνουν ανάλογα.

Όμως, με το να επέμβουμε στο σύμπτωμα -και ακόμα χειρότερα με την αφαίρεση του- το πρόβλημα δεν λύνεται. Η αιτία του προβλήματος είναι η στοματική αναπνοή και η μόνιμη λύση του είναι η Μυολειτουργική Θεραπεία, στην οποία μπορούν και οφείλουν όλοι να εκπαιδευτούν.

Η σωστή ρινική αναπνοή, ο τρόπος αποσυμφόρησης της ρινικής κοιλότητας και η σημασία των κλειστών χειλιών είναι ζητήματα που χρήζουν εκπαίδευσης. Στο ίδιο πλαίσιο, ο ορθός τρόπος κατάποσης και μάσησης και η ορθή θέση της γλώσσας είναι παράγοντες που επηρεάζουν άμεσα την ανάπτυξη, τον καλό ύπνο και γενικότερα την καλή υγεία του ατόμου.

 

Αλλά ας τα δούμε πιο συγκεκριμένα: 

Ροχαλητό: Το ροχαλητό είναι ένας θόρυβος που γίνεται όταν υπάρχει, είτε απόφραξη της ροής του αέρα, ή διαταραχή στην κανονικότητά του (στο φυσιολογικό πρότυπο αναπνοής). Συγκεκριμένα αυτό σχετίζεται με προβλήματα στην αναπνοή, κάπου ανάμεσα στη μύτη και στο λάρυγγα.

 

 

Τα παιδιά είναι φυσιολογικό να ροχαλίζουν; 

Πολύ συχνά, το ροχαλητό των παιδιών αγνοείται από τους γονείς. Ενώ το ροχαλητό είναι φυσιολογικό όταν είναι περιστασιακό, όπως όταν το παιδί είναι άρρωστο από ένα κρυολόγημα, ή μετά από μια κουραστική μέρα γεμάτη δραστηριότητες, το επίμονο ροχαλητό δεν είναι φυσιολογικό. Καλούμε “επίμονο ροχαλητό” την παρουσία του για 4 νύχτες της εβδομάδας, ή και περισσότερο.

Το σύνηθες ροχαλητό είναι η μικρότερη μορφή απόφραξης των αεραγωγών (διαταραχή της αναπνοής κατά τον ύπνο) Sleep Disorder Breathing (SDB). Στη χειρότερη περίπτωση, στο άκρο του φάσματος βρίσκεται η (OSA), δηλαδή η Υπνική Άπνοια, που είναι η πλήρης ή μερική αποφρακτική λειτουργία.

 

Μπορούμε να μετρήσουμε τον διαταραγμένο ύπνο;

Μια εξέταση που ονομάζεται μελέτη ύπνου είναι ένα εξαιρετικό τεστ για τη διάγνωση της άπνοιας του ύπνου στα παιδιά. Αλλά η διάγνωση είναι μόνο το πρώτο μέρος του όλου φάσματος της διαταραγμένης αναπνοής ύπνου. Στη συνέχεια απαιτείται θεραπεία. Και το κακό είναι πως πολλά παιδιά δε λαμβάνουν την απαραίτητη θεραπεία.

 

Αναπνοή και εγκέφαλος: 

Η αναπνοή είναι μια αυτοματοποιημένη διαδικασία, που ελέγχεται από τον εγκέφαλο. Ελέγχοντας τα χημικά επίπεδα στο αίμα, ο εγκέφαλος μπορεί να λειτουργήσει εάν η αναπνοή λειτουργεί σωστά.

Όταν ο εγκέφαλος πάρει το μήνυμα ότι κάτι στο σώμα δεν λειτουργεί καλά, μπορεί να αλλάξει το ρυθμό της αναπνοής για να το αντισταθμίσει. Έτσι εμείς βλέπουμε το σύμπτωμα, αλλά αυτό είναι μόνο η αντίδραση του εγκεφάλου. Είναι η απόπειρα λύσης.

Το πρόβλημα της απόφραξης των αεροφόρων οδών όμως είναι ότι, ακόμη και αν ο εγκέφαλος αναγνωρίζει ότι υπάρχει ένα πρόβλημα, αυξάνοντας το ρυθμό της αναπνοής επιτυγχάνει πολύ λίγα.

Εκτός αυτού, η όποια απόφραξη στην αναπνοή έχει ως αποτέλεσμα τα επίπεδα του οξυγόνου στο αίμα να πέφτουν. Αυτό είναι κάτι που επηρεάζει αρνητικά τον εγκέφαλο, και πυροδοτεί μια σειρά από προβλήματα, για τα οποία θα μιλήσουμε στη συνέχεια.

 

 

ΠΩΣ λειτουργεί ο εγκέφαλος:  

«Η λειτουργία του εγκέφαλου είναι εξαιρετικά πολύπλοκη και σύνθετη διαδικασία που ακόμα δεν κατανοείται πλήρως. Αλλά γνωρίζουμε τα βασικά. Ο εγκέφαλος είναι το σύστημα ελέγχου για το νευρικό σύστημα.

Για να λειτουργήσει, χρειάζεται πολύ οξυγόνο. Αν αρχίσει να χάνει οξυγόνο, πανικοβάλλεται γρήγορα. Αυτό προκαλεί όλα τα είδη των αλλαγών που μπορούμε να παρατηρήσουμε και να μετρήσουμε.

Μια ακόμα σημαντική παράμετρος του νευρικού συστήματος είναι να είναι σε θέση να στείλει σήματα από το ένα μέρος στο άλλο. Όταν κοιμόμαστε, είναι πολύ σημαντικό για τον εγκέφαλο να του επιτρέπεται να εργάζεται χωρίς διακοπή από περισπασμούς / διακοπές.

Οποιεσδήποτε ανησυχητικές εκδηλώσεις, συμπεριλαμβανομένων των χαμηλών επιπέδων οξυγόνου, επηρεάζουν την αρχιτεκτονική του ύπνου και οδηγούν σε ύπνο με δυσμενείς συνθήκες.

 

ΤΙ ΕΙΔΟΥΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΥΝΑΝΤΟΥΜΕ: 

Στα παιδιά που ροχαλίζουν μπορούμε να παρατηρήσουμε τα εξής:

• Μειωμένη προσοχή
• Υψηλότερα επίπεδα των κοινωνικών προβλημάτων
• Υψηλότερα επίπεδα άγχους
• Υψηλότερα επίπεδα καταθλιπτικών συμπτωμάτων
• Ημερήσια υπνηλία
• Προβλήματα με τη μνήμη
• Προβλήματα με τις εκτελεστικές λειτουργίες (παρένθετες σκέψεις απόσπασης προσοχής)
• Προβλήματα στην ομιλία

 

Η Ροή του αίματος στον εγκέφαλο: 

Στα παιδιά που ροχαλίζουν, τα επίπεδα του οξυγόνου τους είναι χαμηλά. Το αποτέλεσμα είναι  ο εγκέφαλος να κάνει κάποιες αλλαγές. Ένας από τους τρόπους που μπορεί να δοκιμάσει και να πάρει περισσότερο οξυγόνο είναι να προσπαθήσει να αυξήσει την αναπνοή. Ο άλλος τρόπος είναι να αλλάξει τη ροή του αίματος προς τον εγκέφαλο.

Και αυτό είναι ακριβώς ό,τι έχουμε δει να συμβαίνει. Είναι περίπλοκο, αλλά έχει διαπιστωθεί ότι ακόμα και η ελάχιστα μετρήσιμη απόφραξη των αεραγωγών, φαίνεται πως μειώνει την ποσότητα του αίματος που αποστέλλεται στον εγκέφαλο.

Είναι ένα σημαντικό εύρημα. Όταν η απόφραξη των αεραγωγών διορθωθεί, το αίμα ρέει πάλι στα κανονικά επίπεδα. Το ίδιο συμβαίνει και με τα επίπεδα οξυγόνου. Οι συγκεντρώσεις τους βελτιώθηκαν μόλις διορθώθηκε το εμπόδιο.

 

Σύνδρομο ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ΔΕΠΠΥ): Η λανθασμένη του πρόληψη: 

Σε παιδιά με προβλήματα προσοχής και διάσπασης μπορεί να δοθεί η διάγνωση ΔΕΠΠΥ. Όμως, τα παιδιά που ροχαλίζουν επίσης έχουν ελλειμματική προσοχή. Έχουν, επίσης, προβλήματα στην επεξεργασία του λόγου, πράγμα που σημαίνει ότι επηρεάζεται η ικανότητά τους να ακολουθούν οδηγίες. Οπότε, πριν διαγνωστούν για ΔΕΠΠΥ, πρέπει να αξιολογηθούν για την αναπνοή τους.

Τα παιδιά που αναπνέουν από το στόμα, ροχαλίζουν, ή έχουν άπνοια ύπνου, έχουν υψηλότερη συχνότητα εμφάνισης της συμπεριφοράς και επίσης εμφανίζουν συναισθηματικά ζητήματα όπως η υπερκινητικότητα, η επιθετικότητα, η κατάθλιψη και το άγχος.

Σε έρευνες αποδείχτηκε πως οι έχοντες προβλήματα στην αναπνοή είχαν 50 έως 90 % περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν συμπτώματα ΔΕΠΠΥ από αυτούς που ανάπνεαν κανονικά. Τα παιδιά που υπέφεραν ιδιαίτερα από άπνοια ύπνου σε ηλικία περίπου 2,5 ετών, είχαν τον υψηλότερο κίνδυνο για υπερκινητικότητα.

Στα παιδιά που σταμάτησε το ροχαλητό με την πάροδο του χρόνου, εξακολουθούσαν να έχουν προβλήματα σε σχέση με τα παιδιά που ποτέ δεν ροχάλισαν.

 

Το τρίξιμο των δοντιών στα παιδιά προέρχεται από το άγχος;  

Ο τριγμός των δοντιών τη νύχτα ονομάζεται βρουξισμός. Σε μερικά παιδιά μπορεί να είναι τόσο έντονος, που μπορούν πραγματικά να ραγίσουν τα δόντια τους από την τριβή. Ιστορικά, ο βρουξισμός πιστεύεται ότι είναι ένα ψυχολογικό πρόβλημα.

Αυτό όμως που γνωρίζουμε σήμερα είναι ότι σε παιδιά που τρίζουν τα δόντια τους και τα οποία έχουν πρόβλημα με τους αεραγωγούς τους, από τη στιγμή που το πρόβλημα διορθωθεί, το  80% από αυτούς σταματά και να τρίζει τα δόντια του. Το πρόβλημα ήταν ότι δεν μπορούσε να αναπνεύσει κανονικά.

 

Τρίξιμο των δοντιών και χαμηλά επίπεδα οξυγόνου: 

Το τρίξιμο των δοντιών είναι η πιο προφανής μη φυσιολογική κίνηση της γνάθου, που γίνεται αντιληπτή κατά τη διάρκεια του θορύβου, καθώς τα δόντια συγκρούονται μεταξύ τους, ενώ υπάρχουν και λεπτές κινήσεις της γνάθου που μπορούμε να μετρήσουμε.

Είναι ενδιαφέρον ότι, αυτές οι μικρές κινήσεις φαίνονται να σχετίζονται με τη διακεκομμένη αναπνοή που δίνουν τα χαμηλά επίπεδα οξυγόνου στον εγκέφαλο. Το τρίξιμο των δοντιών φαίνεται επίσης να συμπίπτει με τις αλλαγές στην πίεση του αίματος. Θα επανέλθουμε στην αναφορά της αρτηριακής πίεσης αργότερα.

 

ΑΛΛΑΓΕΣ στους διαβιβαστές στον ΕΓΚΕΦΑΛΟ: 

Σε φάση βρουξισμού, μπορούμε να δούμε αλλαγές στα επίπεδα των νευροδιαβιβαστών. Αυτό περιλαμβάνει σεροτονίνη και ντοπαμίνη. Αυτοί οι νευροδιαβιβαστές εμπλέκονται επίσης στην κατάθλιψη και σε άλλα ψυχολογικά προβλήματα που εμφανίζονται στα παιδιά.

 

Χρειαζόμαστε ρινική και όχι στοματική αναπνοή:  

Υπάρχει μεγάλη διαφορά ανάμεσα στη στοματική και τη ρινική αναπνοή. Στην αναπνοή από το στόμα, η οποία συμβαίνει όταν στα παιδιά είναι βουλωμένη η μύτη, τα επίπεδα του οξυγόνου στο αίμα πέφτουν. Αυτό προκαλεί όλα τα προβλήματα που αναφέρθηκαν μέχρι τώρα, ακόμη και αν δεν ροχαλίζουν.

 

Και δεν είναι μόνο ο εγκέφαλος που υποφέρει: 

Εκτός από όλα τα προβλήματα με τη λειτουργία του εγκεφάλου, η διαταραγμένη αναπνοή στον ύπνο σε παιδιά έχει επίσης αρνητικές επιδράσεις στην καρδιά και την αρτηριακή πίεση.

Στην πραγματικότητα, η υψηλή πίεση του αίματος στους ενήλικες μπορεί να προέρχεται από προβλήματα ύπνου, που υπήρχαν όταν ήταν παιδιά. Αλλά δυστυχώς δεν θεραπεύτηκαν έγκαιρα και κατάλληλα.

 

ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ του κατ’ εξακολούθηση “κακού” ύπνου: 

Ο “κακός” ύπνος αυξάνεται με την πάροδο του χρόνου. Οι πιθανότητες εμφάνισης άνοιας αυξάνονται καθώς μειώνεται η ποιότητα του ύπνου. Υπάρχουν πολλές αιτίες για ένα κακό ύπνο και μια από αυτές είναι η υπνική άπνοια.

 

 

Εγκεφαλογραφήματα και φτωχές κινητικές δεξιότητες: 

Σε παιδιά που είχαν διαταραγμένη αναπνοή στον ύπνο, τα μέρη του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνα  για τη σκέψη του εγκεφάλου, την επίλυση συγκρούσεων και την προσοχή, δυσκολεύονται να ανταποκριθούν. Επιπλέον, αυτά τα παιδιά έχουν μικρότερους εγκεφάλους και προβλήματα με τις λεπτές κινητικές ικανότητες τους.

 

Πόσο μεγάλο είναι το πρόβλημα;

Περισσότερο από το 80% όλων των παιδιών, όχι μόνο τα άτομα με ΔΕΠΠΥ, θα έχουν διαταραχή του ύπνου σε κάποια φάση της ζωής τους. Αυτά έχουν τεράστιες και ποικίλες επιπτώσεις στη δυναμική της οικογένειας, σχολική αποτυχία και άλλα θέματα υγείας.

 


Με λίγα λόγια; 

Τα παιδιά δεν θα έπρεπε να ροχαλίζουν! Αν ροχαλίζουν 4 νύχτες της εβδομάδας, ή περισσότερο, ή το στόμα αναπνέει (βλέπουμε ανοιχτό το στόμα / χείλη χωρίς επαφή), ή τρίζουν τα δόντια τους, πρέπει να απευθυνθούν στον ειδικό της Μουλειτουργικής Θεραπείας, διότι λύση υπάρχει! Συνιστάται η πρώιμη παρέμβαση, μέσω της Myofunctional Therapy, δηλαδή της Μυολειτουργικής Θεραπείας και Εκπαίδευσης.

 

Η ΜΥΟΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ: 

Η εκπαίδευση του παιδιού στη σωστή ρινική αναπνοή, ο σωστός τρόπος αποσυμφόρησης της ρινικής κοιλότητας και η σημασία των κλειστών χειλιών είναι ζητήματα που χρήζουν εκπαίδευσης. Ο ορθός τρόπος κατάποσης και μάσησης και η ορθή θέση της γλώσσας, είναι παράγοντες που επηρεάζουν άμεσα την ανάπτυξη, τον καλό ύπνο και γενικότερα την καλή υγεία του ατόμου.

Συμπερασματικά και πιο απλά λοιπόν, η Μυολειτουργική Θεραπεία μαθαίνει το παιδί αλλά και τον γονέα, και οποιονδήποτε ενήλικα (που έχει διαγνωστεί με υπνική άπνοια, ροχαλητό, ή τριγμό δοντιών) πως να:

1) ξεβουλώνει τη μύτη του,
2) πως να κάνει ρινική αναπνοή,
3) πως να έχει κλειστά χείλη και να κρατά τη γλώσσα δυνατή στη θέση της,
4) πως να κάνει σωστή κατάποση και μάσηση,

ώστε τότε να έχει καλό ύπνο, σωστή ανάπτυξη και καλή υγεία! Όσο απλό και αν ακούγεται, τόσο πολύπλοκο είναι στην πράξη και τόσο σημαντικό για τη ζωή ενός ανθρώπου!

 

 

Πηγή: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3493205/